zondag 11 juli 2010

Nederland heeft een eigen G.K. Chesterton nodig

Het is lastig een samenvatting te geven van G.K. Chesterton’s boeken, te kort en je blijft steken bij algemene uitspraken, te lang en je doet zijn schrijven makkelijk te kort. Vertalingen doen dat ook, zoals gedichten eigenlijk niet in een andere taal om te zetten zijn, zo gaat er ook bij vertalingen van Chesterton’s werk teveel verloren.

Hoewel zijn werk de tand des tijds goed doorstaat, veel van zijn werk is nog altijd actueel, is hij ook een man van zijn tijd. Een man met dergelijke literaire talenten die schreef in de vroege jaren van de 20e eeuw, die het naast Tory's en Labour heeft over Whigs is, ook voor een moderne Engelsman, lastig te begrijpen. Verder zal de sfeer en de reputatie van het stadje Brighton voor Nederlanders onbekend zijn, net als de term 'Hanwell'. Het eerste blijkt het Britse Scheveningen te zijn, het tweede een gekkenhuis. Zij die een andere moedertaal dan het Engels hebben moeten naast de kloven in tijd, cultuur en geografie ook nog die in taal overbruggen. Engels van de kille academisch soort is voor veel mensen waar dan ook ter wereld goed te begrijpen, maar Chesterton is geen academicus, hij is een journalist.

Desalniettemin heb ik iets kunnen begrijpen van Orthodoxy, zijn bekendste boek, hoewel pas na het drie keer gelezen te hebben. Hierin beschrijft hij hoe hij op een intellectuele reis ging: hij liet al het oude achter zich, hij vertrok als het ware vanuit Engeland, reisde de wereld over, en kwam na talloze omzwervingen aan bij het land waar hij naar op zoek was. Toen hij euforisch aan land ging, keek hij om zich heen en zag dat hij in de kustplaats Brighton was aangekomen. Hij heeft de waarde van zijn cultuur, die hij eerst stoffig en ouderwets vond, opnieuw ontdekt. Zo ging het met zijn filosofie ook, hij verliet het liberale Christelijke milieu waarin hij was opgegroeid, bezocht het occulte, toen het socialisme, maar kwam tot de ontdekking dat het authentieke Christendom de beste antwoorden had.

Hoeveel sommige lezers, en ondergetekende met hen, Chesterton ook mogen waarderen en prijzen, het is niet voor iedereen weggelegd om zijn werk te lezen. Het is simpelweg te moeilijk; om zijn boeken (en dan vooral Heretics en Orthodoxy) volledig te begrijpen moet de lezer verstand hebben van politiek van de vroege 20e eeuw, Engels, kunstgeschiedenis, Victoriaanse literatuur en de intellectuele elite van het Britse Rijk. Het is waar, de boeken zijn in deze eeuw van toepassing, en zijn standpunten zijn niet aan tijd gebonden, maar hoe minder verstand de lezer van eerdergenoemde zaken heeft, des te moeizamer het lezen hem zal vallen.

Wat wij nodig hebben is een man met dezelfde overtuigingen, van eenzelfde intellectueel kaliber, met dezelfde energie en houding, die zijn pen oppakt en in een even mooie stijl dezelfde eeuwige wijsheid verkondigt in voor ons begrijpelijke taal. Dit zal wel niet gebeuren gezien de intellectuele malaise van deze tijd, het feit dat de mondiale cultuur de Nederlandse overneemt en het feit dat mannen als Chesterton niet vaak geboren worden. Totdat er zo iemand komt moeten we Chesterton's werk maar blijven lezen en meer leren over zijn tijd en cultuur, zodat we hem beter leren begrijpen.

(c) Jouke-Thiemo Waleson

7 opmerkingen:

MB zei

zeker, Chesterton is bijzonder inspirerend! En confronterend genoeg voor ons emerging-protestanten, was hij zo katholiek als het maar kan. Een prachtig figuur met een grote voorkeur voor paradoxen, wijn en verbazing! Ik heb wel een een poging gedaan om zo'n theologie van de verwondering op papier te krijgen, maar dat is toch wel bijzonder moeilijk. Voor je het weet vliegt de verwondering weg.

Paul Miller zei

Hallo MB, je lijkt me een veelzijdig lezer en schrijver. Vertaal je ook?
Is het begrip 'theologie van de verwondering' een geijkte term?
Ik heb nooit iets van Chesterton gelezen. Raad jij hem echt aan? En wat is volgens jou zo specifiek goed van deze man?
By the way, wat is een protestante emerger? Klinkt meer dan paradoxaal. :-)

Paul Miller zei

Welaan Jouke, je bevindt je in goed gezelschap met je verzuchting dat we een eigentijdse Chesterton nodig heben. Philip Yancy eindigt zijn biografische schets van G.K. met dezelfde bede. Echter, om een aantal andere redenen. Zowel voor wat betreft de staat van 'onze'`wereld, als vanwege de lovende kwalificaties die hij Chesterton toedicht. Maar dat is natuurlijk prima.
Ik verwijs naar zijn: How My Faith Survived the Church. Of naar introductie in de uitgave van Chesterson's book bij Image Books / Doubleday (2001)

Paul Miller zei

O ja Jouke, ik wilde je voor woensdag nog even een mooie dag toewensen. Mijn gouden tip: laat die malle Chesterton gewoon even voor wat hij is... :-)

Overigens is er vast wel voldoende intellectueel kaliber in de lage landen hoor; luitjes die in de voetspoeren van giganten van weleer kunnen treden. De vraag alleen is, moeten wij dat eigenlijk wel willen? Alles is gewoon wat gefragmenteerder tegenwoordig, denk ik zomaar. De expertise kan en hoeft niet meer bij één mens te zitten.

MB zei

Dag John,
Een mens probeert wat af te lezen naast zn studie. Chesterton beviel mij dusdanig goed dat daar nu een hele rij van in de kast staat. Niet alles is een aanrader, maar orthodoxie wel, en daarnaast als intro op zijn romans (wat warrig en mysterieus) 'de man die donderdag was'. Andere boeken vragen meer verdieping in zijn context en de Engelse schrijvers van die periode.

Jouke Waleson zei
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
Jouke zei

Bij mij staat er inmiddels ook een rijtje van 7 boeken, waarvan ik het meeste gelezen heb. Zijn belangrijkste standpunt, wat alles inclusief geloof voorafgaat, is de waardering van en de verwondering over het bestaan. (De consequentie hiervan is wat MB de verwonderingstheologie noemt) Als je naast het normale bestaan alle extra geweldige dingen telt, kan je dankbaarheid helemaal niet op, en dat zal ik woensdag in gedachten houden ;)

Wat betreft de fragmentarisatie, dat is me dunkt een kwaad. Specialisatie is goed, maar alleen als er een volwaardige, uiterst algemene basis is. Wanneer je je niet bewust bent van de relevantie van je eigen onderzoek, kun je het en niet communiceren en niet op waarde schatten. Je kunt wel gespecialiseerd onderzoek doen binnen een grote groep wetenschappers, waarin je een cruciale schakel bent in de keten, maar grote geesten krijg je op die manier niet. Om wijs te zijn, om fundamentele problemen op te lossen, om complexe wezens als mensen te kunnen doorgronden of om de verbinding tussen allerlei nieuwe ontdekkingen te zien, daar heb je een grote geest voor nodig.