zaterdag 21 augustus 2010

Mijn schandelijke kerkelijke hokjesgeest

Er is een versleten grap die vertelt over een man die door Petrus wordt rondgeleid in de hemel. Hij ziet een kleine groep mensen die in een hoekje bij elkaar zit en alleen naar elkaar kijken. ‘Wie zijn dat?’ vraagt hij. ‘Stttt..’ , zegt Petrus, ‘dat zijn de Vrijgemaakten, [of de Baptisten, of de Rooms Katholieken, al naar gelang degene die de mop vertelt] en zij denken dat zij de enigen zijn hier!’

Misschien dacht C.S. Lewis wel aan deze grap toen hij het had over de dwergen in zijn boek Het Laatste Gevecht. In dat verhaal gingen zij ook door de staldeur die naar het land van Aslan leidde, maar in plaats van de prachtige zonneschijn zagen zij alleen maar duisternis; in plaats van verse bloemen roken zij smerige stalmest.

Niemand zo blind is als degene die niet wil zien. Willen we wel zien dat God niet alleen in onze kerk aanwezig is? Dat hij, ondanks onze scheidingswandjes, zijn hele volk leidt?

Toen ik in Egypte ging wonen in 1988, kwam ik voor het eerst in serieus contact met niet-protestanten. Het ging om Koptisch-Orthodoxen. Wat ontdekte ik daar een serieus geloofsleven en een prachtige orthodoxie! Toen ik moest erkennen dat die Kopten waarachtige gelovigen zijn, moest ik mijn domheid - zonde in feite - belijden: 'hoe is het mogelijk dat ik pas buiten Nederland in staat was over mijn kerkmuurtjes te kijken?'

Ik heb het roer van mijn denken toen omgegooid toen. 'Als ik in Egypte waardering heb voor kerken die heel anders zijn dan ik van huis uit gewend ben, en dat ik die volop als Lichaam van Christus zie, hoe kan ik dan in Nederland dat niet doen jegens andere kerken?'

Er zijn natuurlijk grenzen ;-) maar het is bevrijdend om - zonder ontkenning van het belang van sommige verschillen - andere kerken toch volop als Lichaam van Christus te erkennen.

9 opmerkingen:

Jaap zei

Wat zijn eigenlijk de belangrijkste verschillen tussen kopten en andere christenen?

Unknown zei

1, het zijn miafysieten. (ook wel monofysieten genoemd). Dat betreft een discussie over de natuur van Christus. Toen de Logos in Maria needaalde, onstond daar toen iemand die een goddelijke en een menselijke natuur had? De Kopten zeggen dat zijn menselijkheid als een suikerklontje in de oceaan is: verzwolgen in zijn goddelijkheid.
Om dit verschil werden ze door de oecumenische concilie van Chalcedon (451) tot ketters verklaard.

2, net als de (niet monofysitische) orthodoxe kerken, wijzen ze het filoque af dat in 589 in Toledo (op een niet-oecumenisch concilie) aan de geloofsbelijdenis van Nicea werd toegevoegd. De Heilige Geest komt sinds Toledo voort 'uit de vader EN DE ZOON'.

Jaap zei

Maar Christus is volgens de kopten wel fysiek gekruisigd en opgestaan (geen schijnlichaam, impassibiliteit of dat soort fratsen)?

Unknown zei

nee nee geheel niet.

Aigyptos zei

"De Kopten zeggen dat zijn menselijkheid als een suikerklontje in de oceaan is: verzwolgen in zijn goddelijkheid."

Ik ben zelf Kopt, heb veel gelezen over het miafysitisme en dit is niet waar. Wat jij beschrijft is de Monofysitische ketterij van Eutyches die is verworpen door de Koptisch Orthodoxe Kerk.
Miafysieten geloven in een perfecte mensheid en een perfecte goddelijkheid van Christus. Beide zijn volledig. Zie ook de verklaring die Paus Shenouda III heeft gegeven met de Paus van de RKK jaren geleden.

Jominee zei

En zo heeft zelfs Jos nog weer iets geleerd (en ik ook!).
Dank Aigyptos !

Unknown zei

Bedankt, Aigyptos!

Probleem is dat zelfs de moderne kopten nauwelijks meer weten waar de twisten ooit om draaiden. De verschillen hadden denk ik meer met taal en cultuur te maken dan met echte grote verschillen. In 1973 zeiden de Kopten en Katholieken in een gezamenlijk rapport dat de 'eenheid die plaatsvond in de incarnatie tussen de Godheid en het mens-zijn van onze Heer een onbegrijpelijk mysterie is...'

Wenen, 29 augustuis 1976, gezamenlijke christologische verklaring:
'Als de orthodoxen elke dualiteit in Jezus Christus verwerpen, wil dat zeggen dat elke daad van Jezus Christus in feite een daad is van God het vleesgeworden Woord en niet dat sommige van zijn daden uitsluitend aan zijn goddelijkheid en andere aan alleen zijn menselijkheid kunnen worden toegeschreven.'

'Als de orthodoxen belijden dat de goddelijkheid en de menselijkheid van onze Heer zijn verenigd in 1 natuur, bedoelen ze met 'natuur' niet een zuiver eenvoudige natuur, maar een samengestelde, waarin de goddelijkheid en de menselijkheid ongescheiden en onvermengd verenigd zijn.'

In 1988 verklaarden HH Shenouda III en Paus Johannes Paulus II:

'We geloven dat onze Heer, God en Redder Jezus Christus, de geincarneede Logos, volmaakt is in zijn goddelijkheid en volmaakt in zijn menselijkheid. Hij maakte zijn menselijkheid een met zijn goddelijkheid zonder 'mixture, mingling or confusion'. Zijn goddelijkheid was niet gescheiden van zijn menselijkheid, zelfs niet voor een moment of oogwenk.'

Phew. Wat een taal he? Ja, de Kopten geloven volop in de menselijkheid van Jezus. Maar toch, voldoende anders dan bijv de RK kerk om dat in zulke gecompliceerde statements uit te drukken.

Aigyptos zei

Geen dank.

Inderdaad, de twisten kwamen vooral door onbegrip/taal/cultuur dan door echt andere theologie. Belangrijke mensen in de Oosters Orthodoxe Kerk (Grieks-orth., Servisch-orth. etc.) beginnen zich ook steeds meer te realiseren dat miafysitisme en dyofysitisme beide orthodox zijn.

Overigens zijn het niet alleen de moderne kopten die weinig meer weten van de theologische geschiedenis in het vroege christendom, met de kennis van leden van andere kerken is het niet veel beter gesteld denk ik.

Wat volgens mij het probleem was, is het feit dat het leek dat andere kerken zich schuldig maakte aan Nestorianisme (Christus is én God, én mens, losjes verbonden).

Kun je overigens nog uitleggen waarom wij geloven in een andere menselijkheid van Jezus dan de RKK? Ik begrijp je laatste alinea niet.

Unknown zei

Aigyptos - ik drukte me niet goed uit. Het gaat natuurlijk over een zelfde menselijkheid.

Wel, ik heb wel de indruk dat in de geloofsbeleving, de Kopten Christus doorgaans eerst vanuit zijn goddelijkheid benaderen, zonder zijn menselijkheid te ontkennen. Dat is in elk geval mijn ervaring in de praktijk. De theologen mogen het allemaal goed weten, maar als ik tegen mijn Koptische medewerkers zeg dat Jezus echt mens was met alles wat daarbij hoort, dan merk ik vaak verzet.

Ik heb de indruk dat in de theologie van de RK kerk, de menselijkheid van Jezus vaak uitgangspunt is, terwijl in tweede instantie wordt gezegd dat hij 'natuurlijk ook volop God is'.

Misschien vergis ik me - gebeurt vaker ;-0 maar ik heb indruk dat er dus wel een verschil in benadering is. Die ik overigens absoluut geen aanleiding voor verwijdering vind.